Jak rozpoznać udar mózgu i dlaczego lewostronny jest często bardziej zauważalny?
Udar mózgu to jedna z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności i zgonów na świecie. Każdego roku dotyka miliony ludzi, a jego skutki mogą być katastrofalne, jeśli nie zostanie szybko rozpoznany i odpowiednio leczony. Choć udary można podzielić na różne kategorie, jedną z kluczowych jest ich lokalizacja w mózgu – możemy wyróżnić udar lewostronny i udar prawostronny. To, po której stronie wystąpi uszkodzenie, ma ogromny wpływ na objawy i późniejszą rehabilitację. Co ciekawe, udar lewostronny często jest łatwiejszy do zauważenia, głównie ze względu na wpływ na mowę i komunikację. W tym artykule omówimy, jak rozpoznać udar, dlaczego lewostronny jest bardziej widoczny oraz jakie kroki podjąć, gdy podejrzewamy ten stan u siebie lub bliskich.
Udar lewostronny a prawostronny – kluczowe różnice
Udar mózgu to nagłe zaburzenie krążenia krwi w mózgu, prowadzące do obumarcia komórek nerwowych. Może być spowodowany zablokowaniem tętnicy (udar niedokrwienny) lub pęknięciem naczynia krwionośnego (udar krwotoczny). W zależności od miejsca uszkodzenia mówimy o udarze lewostronnym lub prawostronnym.
Udar lewostronny dotyka lewej półkuli mózgu, co oznacza, że objawy pojawiają się po prawej stronie ciała. Co więcej, lewa półkula odpowiada u większości osób za funkcje językowe, dlatego udar lewostronny często powoduje zaburzenia mowy (afazję), trudności w rozumieniu i formułowaniu zdań. Osoby dotknięte tym typem udaru mogą mieć problemy z wypowiadaniem słów, rozumieniem komunikatów, a nawet pisaniem i czytaniem.
Z kolei udar prawostronny wpływa na prawą półkulę mózgu i skutkuje niedowładem lub osłabieniem lewej strony ciała. Często powoduje także problemy z percepcją przestrzenną – pacjenci mogą nie zdawać sobie sprawy z własnej niepełnosprawności, ignorując niedowład kończyn (tzw. zespół zaniedbywania). Z tego powodu udar prawostronny może być trudniejszy do wykrycia, ponieważ pacjent nie zawsze zdaje sobie sprawę z własnych ograniczeń.
Najczęstsze objawy udaru – jak go rozpoznać?
Rozpoznanie udaru na czas to klucz do uratowania życia i zminimalizowania jego skutków. Oto najczęstsze objawy, które powinny wzbudzić naszą czujność:
- Niedowład lub drętwienie jednej strony ciała – jeśli ktoś nagle przestaje czuć lub kontrolować rękę lub nogę po jednej stronie, może to być sygnał udaru.
- Opadnięcie kącika ust – asymetria twarzy to jeden z najbardziej charakterystycznych objawów.
- Zaburzenia mowy – osoba może mówić bełkotliwie, niewyraźnie lub mieć trudności w składaniu zdań.
- Problemy ze wzrokiem – pacjent może mieć podwójne widzenie lub częściową utratę pola widzenia.
- Nagłe zawroty głowy i utrata równowagi – trudności z chodzeniem, niepewność ruchów i uczucie dezorientacji.
Jeśli u kogoś występują powyższe objawy, należy niezwłocznie nie wezwać pogotowia ratunkowego, dzwoniąc pod numer 112 lub 999. W przypadku udaru liczy się każda minuta, ponieważ szybka interwencja medyczna może znacząco zmniejszyć ryzyko trwałych uszkodzeń mózgu.
Dlaczego udar lewostronny jest łatwiejszy do zauważenia?
Udar lewostronny jest często diagnozowany szybciej niż prawostronny, głównie ze względu na jego wpływ na mowę i komunikację. Większość ludzi ma ośrodek językowy w lewej półkuli mózgu, więc udar w tym obszarze może prowadzić do afazji, czyli zaburzeń mowy. Osoba z udarem lewostronnym może mieć trudności z wypowiadaniem słów, rozumieniem rozmów, a nawet z pisaniem i czytaniem.
Z kolei w przypadku udaru prawostronnego częściej występują problemy z percepcją przestrzenną i świadomością własnego ciała. Pacjent może nie zdawać sobie sprawy z tego, że jego lewa strona ciała nie funkcjonuje prawidłowo. Czasem ignoruje niedowład lub nie odczuwa potrzeby leczenia, co prowadzi do opóźnionej reakcji i późniejszej diagnozy.
Jak postępować w razie podejrzenia udaru?
Jeśli podejrzewasz, że ktoś może mieć udar, zastosuj metodę FAST – to prosty sposób na szybkie ocenienie stanu pacjenta:
- F (Face – twarz): Poproś osobę, aby się uśmiechnęła – jeśli jeden kącik ust opada, może to być objaw udaru.
- A (Arms – ramiona): Poproś o uniesienie obu rąk – jeśli jedna opada, to kolejny sygnał alarmowy.
- S (Speech – mowa): Poproś o powtórzenie prostego zdania – jeśli mowa jest niewyraźna lub osoba nie może mówić, sytuacja jest poważna.
- T (Time – czas): Jeśli zauważysz objawy, natychmiast wezwij pomoc medyczną.
Wczesna reakcja może uratować życie i znacząco zmniejszyć skutki udaru. Im szybciej pacjent trafi do szpitala, tym większa szansa na zastosowanie skutecznej terapii, np. podania trombolityków w przypadku udaru niedokrwiennego.
Leczenie i rehabilitacja po udarze lewostronnym
Leczenie udaru zależy od jego rodzaju. W przypadku udaru niedokrwiennego stosuje się leki rozpuszczające zakrzepy (trombolizę) lub zabiegi mechanicznego usunięcia skrzepu (trombektomię). Udar krwotoczny wymaga natomiast kontrolowania krwawienia i obniżenia ciśnienia wewnątrzczaszkowego.
Rehabilitacja po udarze lewostronnym jest kluczowa i powinna rozpocząć się jak najszybciej. Składają się na nią:
- Terapia mowy i komunikacji – ze względu na częste problemy z językiem, pacjenci wymagają intensywnej pracy z logopedą.
- Fizjoterapia – ćwiczenia ruchowe pomagają odzyskać sprawność prawej strony ciała.
- Terapia zajęciowa – nauka codziennych czynności od podstaw, takich jak ubieranie się, jedzenie czy korzystanie z narzędzi.
- Wsparcie psychologiczne – pacjenci po udarze lewostronnym często doświadczają depresji i lęku, dlatego psychoterapia jest ważnym elementem powrotu do zdrowia.
Czy można zapobiec udarowi?
Chociaż udaru nie da się w 100% wyeliminować, można znacząco zmniejszyć ryzyko jego wystąpienia. Najważniejsze czynniki prewencyjne to:
- Kontrola ciśnienia krwi – nadciśnienie to jeden z głównych czynników ryzyka udaru.
- Zdrowa dieta – unikanie tłustych, przetworzonych produktów oraz zwiększenie spożycia warzyw i owoców.
- Aktywność fizyczna – regularne ćwiczenia pomagają utrzymać prawidłową masę ciała i poprawiają krążenie.
- Rzucenie palenia i ograniczenie alkoholu – obie używki zwiększają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
- Leczenie cukrzycy i chorób serca – kontrolowanie poziomu cukru i cholesterolu jest kluczowe w profilaktyce udaru.
Podsumowanie
Udar mózgu to stan zagrożenia życia, który wymaga natychmiastowej reakcji. Udar lewostronny często jest łatwiejszy do zauważenia ze względu na problemy z mową i komunikacją, podczas gdy udar prawostronny bywa bardziej podstępny, ponieważ pacjent może nie zdawać sobie sprawy z własnej niepełnosprawności. Kluczowe jest szybkie rozpoznanie objawów i natychmiastowe wezwanie pomocy, ponieważ każda minuta opóźnienia zwiększa ryzyko trwałych uszkodzeń mózgu.
Dbając o zdrowy styl życia i regularne badania, można znacząco zmniejszyć ryzyko udaru. Jeśli jednak do niego dojdzie, odpowiednia rehabilitacja i wsparcie bliskich odgrywają ogromną rolę w powrocie do samodzielności i poprawie jakości życia pacjenta.
—
Artykuł sponsorowany