Mówi się, że sport to zdrowie. Jednak nie oznacza to, że sportowcy mogą zapomnieć o regularnych badaniach lekarskich i problemach zdrowotnych. Tak samo, jak osoby mniej aktywne fizycznie, powinni regularnie poddawać się badaniom laboratoryjnym krwi – jednymi ze szczególnie istotnych są badania potasu i sodu we krwi. Sprawdź najważniejsze informacje na ich temat.
Rola sodu i potasu w organizmie sportowca
Sód jest jednym z podstawowych elektrolitów w ludzkim organizmie. Odpowiada za utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej i wodno-elektrolitowej. Ponadto jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i mięśni. To wszystko tłumaczy, dlaczego badanie poziomu sodu we krwi jest tak ważne w przypadku sportowców.
Nie mniej ważnym badaniem jest oznaczenie poziomu potasu we krwi. Jest to jeden z najważniejszych elektrolitów. Podobnie jak sód, odgrywa istotną rolę w kontrolowaniu równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej, prawidłowym skurczu mięśni (w tym mięśnia sercowego), przewodzeniu impulsów nerwowych, a także regulacji ciśnienia krwi.
Objawy niedoboru sodu i potasu
Powoli rozwijający się niedobór sodu (hiponatremia) zazwyczaj nie daje poważnych objawów ze strony układu nerwowego. U niektórych osób objawia się jedynie zaburzeniami koncentracji czy równowagi. Dopiero w przypadku umiarkowanie ciężkiej lub ciężkiej hiponatremii dołączają do nich: nudności, ból głowy, splątanie, wymioty, drgawki, nadmierna senność, a nawet śpiączka.
W przypadku hiponatremii spowodowanej odwodnieniem mogą pojawić się również inne objawy, takie jak: zmniejszenie ilości oddawanego moczu, wiotkość skóry i suchość błon śluzowych.
Podobnie wygląda to przy niedoborze potasu, czyli hipokaliemii. Jeśli jest on łagodny zazwyczaj nie daje niepokojących objawów i widać go dopiero po wykonaniu badania sodu i potasu we krwi (sprawdź pakiety badań dla sportowców: https://alabsport.pl/pakiety). Jednak jeśli rozwija się szybko, może prowadzić do: osłabienia siły mięśni, zaparć, zaburzeń rytmu serca czy parestezji.
Badanie sodu i potasu w sporcie – dlaczego jest zalecane?
Hiponatremia czy hipokaliemia mogą wpłynąć negatywnie nie tylko na samopoczucie sportowca, ale i jego wyniki sportowe. Wszystko przez to, że prowadzą m.in. do skurczów mięśni, osłabienia, problemów z koncentracją, splątania czy nadmiernej senności.
Lista objawów może być dłuższa, jeśli niedobór elektrolitów nie zostanie wykryty w porę. W związku z tym badanie poziomu potasu i sodu we krwi są istotne dla sportowców.
Badanie potasu
Badanie krwi mające na celu oznaczenie poziomu potasu jest jednym z najczęściej wykonywanych badań laboratoryjnych. Często zleca się je w ramach rutynowego badania lekarskiego.
| Prawidłowy poziom potasu we krwi wynosi 3,8-5,5 mmol/l i nie różni się w zależności od wieku czy płci. |
Obniżony poziom może być spowodowany dolegliwościami ze strony układu pokarmowego (biegunką, wymiotami), przyjmowaniem leków moczopędnych, cukrzycą, chorobami nerek, wzmożoną aktywnością fizyczną (jeśli sportowiec nie zadba o uzupełnianie elektrolitów) czy dietą ubogą w potas.
Z kolei podwyższony poziom potasu we krwi może wskazywać na upośledzenie wydalania potasu przez nerki, nadmierne uwalnianie potasu z komórek (np. w wyniku hemolizy, głodzenia) czy zbyt małą objętość płynu pozakomórkowego np. w przebiegu wstrząsu.
Badanie sodu
Badanie sodu ma na celu ocenę poziomu tego pierwiastka we krwi. Zaleca się je sportowcom, osobom z chorobami przewlekłymi, a także tym, u których wystąpiły obrzęki lub objawy odwodnienia.
| Prawidłowy poziom sodu we krwi wynosi 135–145 mmol/l. |
Niższe wartości mogą wystąpić u osoby z chorobą serca, niewydolnością kory nadnerczy, marskością wątroby z wodobrzuszem czy ciężką hiperglikemią. Jednak nie zawsze świadczą o schorzeniu. W niektórych przypadkach spadek poziomu sodu we krwi poniżej normy wynika z nadmiernej utraty sodu i wody przez skórę (np. w trakcie intensywnej aktywności fizycznej), przyjmowania niektórych leków, biegunek czy wymiotów.
Problemem jest nie tylko hiponatremia, ale i hipernatremia – zwiększony poziom sodu we krwi. Jego przyczyną może być stan podgorączkowy, nadmierne pocenie się czy niedostateczna podaż płynów.
Nadmierne pocenie, które towarzyszy intensywnej aktywności fizycznej prowadzi do utraty sodu i potasu przez skórę. W związku z tym tak ważne jest, aby sportowcy pamiętali o uzupełnianiu strat płynów i elektrolitów, a także regularnym wykonywaniu badania sodu i potasu we krwi. Pozwala to uniknąć (lub wcześnie wykryć) hiponatremię i hipokaliemię, które odbijają się negatywnie na samopoczuciu oraz wynikach sportowych.
- https://www.mp.pl/pacjent/objawy/340368,hiponatremia-niedobor-sodu-przyczyny-objawy-leczenie, dostęp: 04.08.2024
- https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/174203,badanie-stezenia-potasu-w-surowicy-krwi-jakie-sa-normy-potasu, dostęp: 04.08.2024
- https://podyplomie.pl/medycyna/34045,hiponatremia-leczyc-dozylnie-czy-doustnie-zwiekszac-podaz-soli-czy-ograniczac-podaz-wody?page=3, dostęp: 04.08.2024
—
Artykuł sponsorowany
